Լուսատու

«Il Cello»-ն կը բաղկանայ Լեւոն Խոզեանէ, Սալվաթորէ Լիվոլսիէ եւ Սեպասթիէն Լոնկիէ։ Երրեակը կազմած էր Ֆլորան Փանյի, խումբերու փորձերու ընթացքին։ Անոնց յաղթանակը եղաւ ջախջախիչ՝ հանրութեան քուէներու 49%-ով։

Թաներ Աքչամ իր իւրայատուկ տեղը ունի ժամանակակից պատմագրութեան մէջ։ Նախկին քաղաքական բանտարկեալ մը, որ փախած է Թուրքիայէն եւ քաղաքական ապաստան ստացած Գերմանիոյ մէջ:

Գիրքը կը պատմէ ուսուցչական ասպարէզին մէջ երկարամեայ փորձառութեան առնչուած յուշեր, մտորումներ եւ պատառիկներ հայ դպրոցի երդիքին տակ տեղի ունեցող առօրեայէն:

Ուրախալի է մեր գրասեղաններուն վրայ տեսնել Հայ Ազգային Բուժարանին համապարփակ պատմութեան պատկերազարդ յուշամատեանը, որ լոյս տեսաւ 2024-ին:

Համալիրը շրջապատուած է տպաւորիչ պարիսպով ու աշտարակներով, իսկ անոր ճարտարապետական կեդրոնը գլխաւոր եկեղեցին է:

Եղիշէ Չարենցի տունթանգարանի հիմնադրութեան 60 եւ բացման 50-ամեակի յոբելեանները կը նշուին նաեւ տիեզերքի մէջ։

«International IQ Test» հարթակը 2025 Յունուար 1-ին հրապարակած է աշխարհի ամենէն խելացի ազգերու վիճակագրական ցանկը, ուր լաւագոյն տասնեակին մէջ կը գտնուի Հայաստան։

Վրաստան կը գրաւէ 21-րդ տեղը (73,7 կէտ), Ատրպէյճան՝ 33-րդը (68,2 կէտ), Ռուսիա՝ 51-րդը (61,3 կէտ), Թուրքիա՝ 57- րդը (58,8 կէտ), Իրան 93-րդն է (49,5 կէտ)։

Այս գիրքը կ՛ընթերցուի մէկ շունչով, քանի մը ժամուան ընթացքին: Ու զայն աւարտելէ ետք՝ Լեւոն Շանթի մասին կազմած կ՛ըլլաք գոհացուցիչ պատկերացում մը։

Բացի ուժանիւթի խնայողութենէն, այս նորաստեղծ գործիքը նաեւ շարժական է, այսինքն՝ իտէալական լուծում մը այն ​​շրջաններուն համար, ուր անուշ ջուրը սակաւ կը գտնուի:

Հայաստանի հաւաքականը ներկայացուցած են Վահագն Յովհաննիսեան, Հայկ Կարապետեան, Արման Ֆահրադեան, Ռուբէն Համբարձումեան եւ Համլետ Պետրոսեան։

Բնագիտութեան (Physics) 54-րդ միջազգային ողիմպիականին հայ աշակերտներ նուաճած են երեք պրոնզէ մետալ: Ողիմպիականին, որ տեղի ունեցած է 21-29 յուլիսին, Իսֆահանի մէջ (Իրան), մասնակցած են 197 ներկայացուցիչներ 46 երկիրներէ: Արսեն Աղայեան (12-րդ դասարան) եւ Նարեկ Գալստեան (11-րդ դասարան) PhysMath յատուկ դպրոցէն, իսկ Հայաստանի ազգային արհեստագիտական (Polytechnic) համալսարանի երկրորդական վարժարանի բաժնի 12-րդ դասարանի աշակերտ արժանացած են պրոնզէ մետալներու, իսկ Նարեկ Մոսիսեան (12-րդ դասարան, PhysMath յատուկ դպրոց) եւ Արմէն Գազազեան (12-րդ դասարան, Հայաստանի ազգային արհեստագիտական համալսարանի երկրորդական վարժարան) արժանացած է յատուկ յանձնարարականի: Աշակերտական պատուիրակութիւնը կը ղեկավարէին Ա.Շահինեանի անուան բնագիտութեան յատուկ դպրոցի ուսուցիչներ Բիլոր Կուրղինեան եւ Մեխակ Հայրապետեան եւ Հայաստանի ազգային արհեստագիտական համալսարանի երկրորդական

Արհեստագիտական համաշխարհային խանգարում մը ուրբաթ օր դադրեցուց թռիչքներ, հարուածեց դրամատնային գործառնութիւններ եւ խափանեց լրատուամիջոցներ՝ CrowdStrike համացանցային (cyber) ապահովութեան ընկերութեան կողմէ ծրագրային սխալ վերաթարմացման հետեւանքով: Վերաթարմացումը ազդած է Microsoft Windows-ով աշխատող համակարգիչներուն, սակայն միջադէպեր կամ cyberյարձակում չէ պատահած: Հակառակ շատ արագ վերանորոգման ճիգերուն, խափանումները յամեցան եւ աւելի վատթարացան: Երկար հերթեր գոյացան Միացեալ Նահանգներու, Եւրոպայի եւ Ասիոյ օդակայաններուն մէջ, որովհետեւ օդանաւային ընկերութիւնները չկրցան ստուգել տոմսերու արձանագրութիւններն ու տեղերու ապահովման համացանցային ծառայութիւններու պատկերը՝ ամառային խճողուած ճամբորդութիւններու այս եղանակին: Հիւանդանոցներն ու բժիշկներու գրասենեակները դէմ յանդիման գտնուեցան ժամադրութիւններու ապահովման համակարգին առնչուած խնդիրներու, որու հետեւանքով բազմաթիւ գործողութիւններ յետաձգուեցան: Տուժողներու շարքին են մարզիկներ ու մարզասէրներ, որոնք կ’ուղղուէին

Աւանդաբար, ռոպոթներու ուղեղները խիստ մասնագիտացուած են, բայց Skild AI-ը նպատակ ունի փոխելու այդ իր յարմարող AI ուղեղով, որ կրնայ բազմաթիւ առաջադրանքներ կատարել:

Առաջին անգամ ըլլալով Հայաստանի մէջ տեղի կ'ունենայ գիտութեան շաբաթ մը, կազմակերպութեամբ՝ «Գիտուժ» նախաձեռնութեան:

Քաղաքը պիտի կառուցուի Երեւանի 17-րդ թաղամասին կից շուրջ 680 հեքթար տարածութեան վրայ, որ սահմանակից է Արմաւիրի, Արագածոտնի եւ Կոտայքի մարզերուն:

Վերջերս հրապարակուած գիրքը լոյս կը սփռէ heavy metal-ի աստղին ապրած կեանքի զանազան հանգրուաններուն վրայ:

Հաճելի էր յայտագրի վերջին մասով լսել զուգանուագներ, որոնք աւելի ընդգծեցին երիտասարդ դաշնակահարներուն ճկունութիւնը եւ համագործակցութեան ոգին:

Չինաստանի, Հարաւային Քորիայի եւ Սինկափուրի կողքին, Հայաստան աշխարհի առաջին երկիրներէն մէկն է, որ AI ուսուցանելու ծրագիր ունի:

Նեարդաբաններու համաձայն, իւրաքանչիւր հաւանում (like), մեկնաբանութիւն (comment) կամ տարածում (share) կը խթանէ dopamine-ի արտադրութիւնը»:

22–25 Մայիս, Փարիզի մէջ տեղի ունեցած «Viva-Tech 2024» միջազգային ցուցահանդէսին, Հայաստան իր մասնակցութիւնը բերած է տաղաւարով մը:

7, 8 Եւ 9 յունիսին, «Մհեր Մկրտչեան» թատերախումբը «Տէր Մելքոնեան» թատերասրահին մէջ կը ներկայացնէ «Օթել Փլազայի Սենեակը» կատակերգութիւնը:

Հայաստանեան Ameriabank-ը կ’առաջարկէ սփիւռքահայերուն համար (mortgage) վարկեր։

Հետազօտութիւնները ցոյց կու տան, որ արուեստական բանականութեան (AI) համակարգերուն մեծ մասը սկսած է մարդիկ խաբելու ունակութիւն մը զարգացրել:

«Eurovision»ը դարձած է քաղաքական հաշուեյարդարներու թատերաբեմ մը՝ դրսեւորելով աշխարհաքաղաքական լարուածութիւններ ու հակասութիւններ:

Այս նոր սարքը ունի զովացնող հինգ աստիճան տաք օրերու եւ չորս ջեռուցման աստիճան՝ աւելի պաղ պայմաններու համար:

- Արուեստական բանականութիւնը (AI) ճշգրտօրէն կը յայտնաբերէ անձի մը քաղաքական կողմնորոշումը: - Առանց ծայրայեղ ճնշումի ադամանդներ կը մշակուին տարրալուծարանի մէջ:

Սերգեյ Թադեւոսեան եւ Արտաւազդ Արապաչեան ստացան պրոնզէ մետալ, իսկ Արման Խառատեան՝ արծաթէ:

Լէյզըրները կրնան մերկացնել գերձայնային հրթիռին արտաքին ծածկոյթը` զայն դարձնելով աւելի հակամէտ գերտաքացումի եւ թռիչքի ընթացքին քայքայուելու:

TAP-ի հիմնական նպատակն է խթանել Հայաստանի ժողովրդավարական եւ տնտեսական զարգացումը միջազգային գետնի վրայ:

Պարզ սահմանումով «ալկորիթմ»ը «քայլ առ քայլ ընթացակարգ» մըն է կամ «հրահանգներու հաւաքածոյ» մը, որուն կը հետեւի համակարգիչը:

Microsoft տրամադիր է ֆինանսաւորելու աշխարհի ամենէն ծախսալից «տուեալներու կեդրոն»ի մը (data center) ստեղծման ծրագիրը:

Չինացի գիտնականներ վերջերս յայտարարեցին, որ ստեղծած են աշխարհի ամենէն արդիւնաւէտ արուեստական բանականութեան (AI) ծառայող մանրաչիփերը (microchips):

Ըստ Պանսելի, բուժական պատուաստները այսօր իրական յոյս կը ներշնչեն քաղցկեղային ուռերու դարմանումին՝ իբրեւ ախտամերժ դեղամիջոցներու նոր սերունդ:

21 Մարտին, Մասաչուսէցի MGH հիւանդանոցը հրապարակեց ծինայնօրէն խմբագրուած խոզի երիկամունքի առաջին եւ աննախընթաց փոխպատուաստումի յաջող գործողութեան լուրը:

Փորձարկումները ցոյց կու տան, որ գնդացիրներով զինուած ռոպոթ-շուները կրնան մրցիլ մարդկային դիպուկահարութեան հետ՝ քաղաքային պատերազմի միջավայրին մէջ:

Վերջին տարիներուն զգալի քայլեր առնուած են արեգակնային մեր դրութեան մէջ բացայայտելու այլմոլորակային (aliens) կեանքի գոյութիւնը:

Գիտնականները ստեղծած են քաղցկեղի դէմ պայքարող խոստմնալից նոր դեղ մը՝ կառավարելով քալսիումի մակարդակը բջիջներուն մէջ, որ շատ հաւանաբար կրնայ «հակաուռուցքային» բաղադրութեան բանալին ըլլալ:

Վերջերս, Հուսամի տրուած է «Կազայի Նիւթոն» անուանումը, որովհետեւ ան յաջողած է լուսաւորել Ռաֆահի մէջ տեղահանուածներու վրանները` օգտագործելով ամենէն տարրական գործիքները եւ հովէն ստացուած ուժանիւթը:

Այս գերարդիական կառոյցը իր կարողութիւններով կ'ապահովէ Հայաստանի մէջ տուեալներու կառավարման եւ ամպային (cloud) ծառայութիւններու հիմնական մասը:

Ռուս Օլեկ Քոնոնենքո, Կիրակի, 4 Փետրուարին, ամենէն երկար անջրպետ մնացող աստղանաւորդի նոր մրցանիշ մը հաստատեց՝ աւելի քան 878 օր կամ գրեթէ երկուքուկէս տարի պարբերաբար հոն անցնելէ ետք:

Զգայակները, որոնք կը ղեկավարուին շնչառական ներծծիչներու միջոցով, կրնան ճանչնալ թոքերու քաղցկեղին առնչուած սպիտակուցները: Այս նանոմասնիկները` պատուած «թղթակից» նիւթով մը, կը ներգործեն քաղցկեղային ներխմորներու (enzymes) հետ` կուտակուելով մեզին մէջ:

Օղակներուն վրայ զետեղուած են 64 օթեակներ, որոնք իւրաքանչիւրը կրնան ընդունիլ 20-25 հոգի, այլ խօսքով, 1400 հոգի միաժամանակ կրնայ անիւին շուրջ դառնալ՝ գրեթէ կրկնապատիկը Լոնտոնի կոթողային «Լոնտոնի աչք»ին:

Հետազօտողները ձեւակերպած եւ վաւերացուցած են մեքենայական ուսուցման (բազմաթիւ ալկորիթմներ մէկտեղող software մը կամ program մը) մեթոտ մը, որուն ճամբով անոնք կրնան կանուխէն յայտնաբերել քաղցկեղը:

MIT համալսարանի գիտնականներուն կողմէ կատարուած ուսումնասիրութիւն մը կը բացայայտէ թէ ձեր խելախօսին (smartphone) միջոցով ձեզ լրտեսուելու հաւանականութիւնը շատ բարձր է, կապուած ձեր խելախօսի շրջակայ լոյսի զգայակներուն (sensor):

Այս առաջին անգամն է, երբ չինացի զինուորականներ կը հաստատեն զինուորական AI արհեստագիտութեան օգտագործումը: Սունի խումբը իր հետազօտական տեղեկագրին մէջ որեւէ յստակ տեղեկութիւն չի փոխանցեր երկու համակարգերուն միջեւ կապին մասին:

Ամերիկեան Astrobotic Technology ընկերութեան պատկանող Peregrine տիեզերանաւը, որ իբրեւ առաջին անհատական նախաձեռնութիւն, յատուկ առաքելութեամբ մը ճամբայ ելած էր Լուսնի վրայ էջք կատարելու:

Գիտական այս նոր նուաճումը գեղեցիկ նոր օդանաւի մը ստեղծումը չէ, այլ յեղափոխական քայլ մը գերձայնային թռիչքը իրականութիւն դարձնելու բոլորին եւ ոչ միայն՝ պատերազմական օդանաւերուն:

9-12 Յունուարին Լաս Վեկասի մէջ տեղի կ'ունենայ Սպառողական Ելեկտրոնիք Ապրանքներու 2024 տարուան (CES 2024) ցուցահանդէսը, ուր հիմնականօրէն կը ներկայացուին արուեստական իմաստութեամբ (AI - ԱԻ) բանող առտնին ու անհատական գործածութեան յատկացուած նորարութութիւններ: