Արցախը պիտի ցոյց տայ, թէ մենք որքանո՞վ հաստատուած ու յառաջացած են որպէս հասարակութիւն եւ պետութիւն:
Հայ ՈՒՍՈՒՑԻՉՆԵՐԸ աշակերտներուն կը փոխանցեն մաս մը իրենց անձէն՝ դասաւանդութեան շաղախելով իրենց ինքնութիւնը, համոզումներն ու սկզբունքները:
Թատրոնի առաքելութիւնն է զուարճացնել, կրթել, հարցադրումներ ու յոյզեր յառաջացնել եւ քննադատել՝ պատումի եւ խաղարկութեան միջոցով:
Ենթադրենք, թէ զիջում կատարեցինք ու խաղաղութիւն շահեցանք, թէեւ աշխարհի մէջ չկայ ոչ մէկ պարագայ, որ երբ ոեւէ մէկը զիջում կատարէ ու անկէ բան մը շահի:
Մէկ կողմ ձգելով այդ հանդիսութեան ամբողջ կեղծիքը եւ յուզումնալից, տպաւորիչ, բայց անօգուտ ճառերը, հարց կը ծագի, թէ ինչո՞ւ շնորհեցին եւ ինչու՞ համար:
Կարելի չէ անտեսել այս զաւեշտը, որ երբ նոյն բեմերէն լեզուի պահպանման բուռն կոչեր կը հնչեն, միաժամանակ «անզգոյշ» կամ երբեմն յամառ ու գիտակցուած սխալները կը գործուին: Այս անտեսումները դուրս կու գան զուտ տպագրական սխալներէ:
Ուսումնասիրելով մեր հաւաքական մտածելակերպը` ակնյայտ կը դառնայ, որ մենք պէտք չէ խուսափինք սեղանի վրայ դնելէ հետեւեալ հարցումը. արդեօ՞ք տրամադիր ենք ընդօրինակելու ժողովրդավարական հաւաքականութիւնները, թէ՞ խօսքով ու երեւակայութեամբ միայն ժողովրդավար ենք:
Եթէ հայերը կրկին հեթանոս դառնան, ապա դիցարանին մէջ միայն քանի մը աստուած պիտի ըլլան` Ինքնախաբէութեան, Մեծամտութեան, Միամտութեան եւ Համբերութեան աստուածները: Այս պարագային, ամբողջովին բնական ու հասկնալի կը դառնայ այն բոլորը, որ այսօր կը կատարուի Հայաստանի մէջ:
Յաճախ կ'ըսուի որ սփիւռքը «հարստութիւն» կամ «ուժ» մըն է Հայաստանի համար, սակայն այս հաստատումը ընդհանուր գաղափար մըն է, որ պէտք է գործնական տարազի մը մէջ դնել ու յստակացնել:
Երեք ամիս ալ չէ անցած այն օրէն, երբ տեղի ունեցաւ Արցախի հայերուն բռնագաղթը, բայց ատրպէյճանցիները ամէն կերպով կը փորձեն հայերէն խլել նաեւ պատմական յիշողութիւնը, ջնջել հայերու հետքերն իսկ:
Շրջեցէ՛ք Երեւանի կամ հանրապետութեան այլ քաղաքի մը փողոցներով: Վաճառատուներու, կրպակներու եւ վաճառքի այլ վայրերու անուններուն տասէն եօթն օտարատառ է ու օտարալեզու, հինգէն երեքը՝ հայատառ, բայց ոչ հայաշունչ, այսինքն անգլերէն բառերը գրուած են հայատառ` աւելի նողկալի տպաւորութիւն յառաջացնելով: