Սօսիներուն շշուկները

Այդ հրաշագեղ տեսարանէն միտքս անջատուելով թաւալեցաւ դէպի յիշատակներուս շտեմարանը, ուրկէ օղակ – օղակ ժայթքեցան մանկութեանս յուշերը, որոնք մինչեւ այսօր կը թրթռացնեն հոգիս, անհուն ուրախութեամբ մը պարուրելով ամբողջ էութիւնս․․․

Հազարամեակներէ ի վեր իրենց հայրենի հողին՝ Մուսա լերան բնութեան ուժեղ ու կարծր նկարագիրը իւրացուցած մուսալեռցիները, իրենց սովորութիւններուն կողքին նաեւ նկարագրային յատկութիւնները փոխանցած են սերունդէ սերունդ։

Անոնք լաւապէս հասկցած էին, որ ամրակուռ ժայռերէն ծնունդ առած լեռնցիներուն համար չէին կրնար գոյութիւն ունենալ գլուխ ծռելու եւ ընկրկելու երեւոյթները, այլ միայն խիզախութիւնը եւ դիմադրութիւնը կրնային ըլլալ իրենց շարժիչները։

Ամրան՝ արեւոտ սակայն ոչ կիզիչ առաւօտ մըն էր։ Օդը չափազանց պայծառ էր։ Երկինքը դարձած էր երկրին հայելին։ Գլուխս վեր բարձրացուցած` կարծես ինքզինքս կը դիտէի ։ Անհուն ուրախութիւն մը պատած էր հոգիս:

Մարդ արարածը յիշողութիւն է. երբ այդ յիշողութիւնը երթայ, ապա ոչինչ կը մնայ...

...մենք՝ գիւղի երեխաներս ու պատանիներս, մեծերուն հետ միասին, կը փորձէինք այդ օրհնաբեր կրակէն վառած մոմերը առանց մարելու տուն հասցնել։

Սէրը մեզի համար այն ատեն թերեւս մեղմիկ խօսք մըն էր, սուր նայուածք մը, ձեռքի հպում մը, գեղեցիկ երգ մը կամ ոտանաւոր մը, որոնք կը թրթռացնէին ու միաժամանակ կը թարմացնէին մեր սիրտերը եւ կը լիացքաւորէին մեր հոգիները...

Մեր տան պատուհանին մօտ կանգնած, հետաքրքրութեամբ կը դիտէի երկինքէն վար իջնող ձիւնի փաթիլները, որոնք հրեշտակներու տեսք ստանալով մեզ կը փոխանցէին Աստուծոյ օրհնութիւնն ու Անոր ուղարկած բարիքները։

Միթէ աշխարհի մէջ կա՞յ որեւէ պտուղ, որ կու տայ Այնճարի եւ յատկապէս մեր պարտէզի խնձորին համը։

Ես ունէի իմ «ծովէ ծով» Այնճարը։

«Ի՞նչ կը կատարուի հոս․ արդեօք հարսանի՞ք կայ»․․․ կը մտածէի։ Բայց մեծ հայրս եւ հայրս ի՞նչ գործ ունէին։ Մեր հարազատներէն մէ՞կը պիտի պսակուէր․․․