Տարբերակ21 հարթակի շաբաթական podcast-ի զրուցակիցն է Պէյրութի ամերիկեան համալսարնի պատմութեան բաժանմունքի դասախօսներէն դոկտ. Վարագ Գեթսեմանեանը: Վարագը վերջերս լիբանանահայ մամուլին մէջ հրապարակած էր «Ի՞նչ Նոր Բանաձեւ Լիբանանահայ Հաւաքական Ինքնութեան» խորագրով յօդուած մը, որ կ’անդրադառնայ լիբանանահայ համայնքի բարդ եւ զարգացող ինքնութեան: 20-րդ դարու ընթացքին այս ինքնութիւնը ձեւաւորուած է առանցքային գործօններով, ինչպէս՝ ցեղասպանութեան յիշողութիւնը, լեզուն, կրօնը, ազգայնական գաղափարախօսութիւնները, նաեւ պատմական կարեւոր իրադարձութիւններով, ինչպէս՝ Հայաստանի անկախութիւնը եւ Արցախի յաղթանակն ու հետագայ զարգացումները: Ինքնութեան այս զարգացումը պատահած է կուսակցական եւ կրօնական հաստատութիւններու շրջագիծի մը մէջ, որ ժամանակի ընթացքին դարձած է տէրը այդ ինքնութեան եւ ստեղծած հաւաքական կեանքի իշխանական համակարգ մը:
Սակայն, Լիբանանի քաղաքական, տնտեսական եւ ապահովական յամեցող տագնապներու պայմաններուն մէջ, լիբանանահայ ինքնութեան այս աւանդական ըմբռնումը երթալով կ’առնուի հարցականի տակ: Վարագը սեղանի վրայ կը դնէ «քաղաքացիական հասարակութեան» մը ձեւաւորման օրակարգը, որ մեր զրոյցին ընթացքին պիտի փորձենք քննարկել ու պարզաբանել: Այս քննարկումը կարեւոր է, որովհետեւ լիբանանահայ համայնքը այսօր կը դիմագրաւէ արեւմտականացման, այսինքն՝ դէպի արեւմտեան երկիրներ գաղթի, ժողովրդագրական փոփոխութիւններու՝ թիւի նօսրացում, եւ մշակութային աշխուժութեան անկում: Ուրեմն կարեւոր կը դառնայ նոր ինքնութեան եւ հաւաքական գոյակցութեան նոր համակարգի մը ստեղծումը կամ անոր փնտռտուքը:
Այս ճիգը կը պահանջէ նաեւ աւանդական իշխանական համակարգէն դուրս պայմաններու ստեղծումը, ինչպէս իր յօդուածին մէջ կ’ընդգծէ Վարագը. «Մտաւորական ինքնավար դաշտի ի սպառ բացակայութիւնը մեծագոյն խոչընդոտն է ներկայ լճացումը յաղթահարելու»:
Այս զրոյցով կը փորձենք ստեղծել այդ մտաւորական ինքնավար դաշտը եւ եւ կը քննարկենք ինքնութեան նոր բանաձեւի մը կարելիութիւնները:
Վ. Թ.
