«Նեղոսէն մինչեւ Օնթարիօ լիճ». հեղինակ՝ Հրատ Բոլատեան (Ա.)

Շաքէ Մանկասարեան

Հրատ Բոլատեանի «Նեղոսէն մինչեւ Օնթարիօ լիճ» անգլիատառ գիրքը հետաքրքական եւ իւրայատուկ յուշագրութիւն մըն է, որ հայերէնի թարգմանելով զայն կը ներկայացնեմ հայ ընթերցողին: Հեղինակի կեանքին պատմութիւնը՝ ծննդավայր Եգիպտոսի մէջ իր մանկութենէն մինչեւ 1966 Գանատա հաստատուիլը հարուստ է հանրային ծառայութեամբ եւ ազգային ինքնութեան պահպանման նուիրուած տասնամեակներով:

 

Հրատ Բոլատեան կը գրէ.- «այս իմ կենսագրութիւնս է, իմ յուշերը, կեանքիս պատմութիւնը ծննդավայրէս՝ Եգիպտոսէն մինչեւ Գանատա, ուր ես հաստատուած եմ 1966-ին: Ահա թէ ով եմ ես, ի՞նչ ըրած եմ եւ ինչպէ՞ս հասակ առած եմ ու գոյատեւած մինչեւ այսօր. հպարտ հայ եմ, հպարտ եմ իմ հայկական ժառանգութեամբս, հակառակ անոր որ  առաջին դասարանէն ետք չեմ յաճախած հայկական դպրոց»:

«Ես այս գիրքը չեմ գրած զայն հրատարակելու համար, եւ ես որեւէ ցանկութիւն չունիմ, ոչ մէկ պարագայի, ինչ որ ալ ըլլայ, ես  պարզապէս կ’ուզեմ վաւերագրութիւն ձգել, թէկուզ մէկ վայրկեան, Հայ Դատի համար ունեցած իմ ներդրումիս մասին: Գուցէ նամակներս քիչ մը անսովոր կը համարէք, բայց այդ ես եմ. իմ տեսակէտներն ու իմ կարծիքը»:

«Ես հպարտ եմ կատարածներովս եւ  միաժամանակ խոնարհ եմ, որովհետեւ այն ինչ որ ես կատարեցի անապատի մը եւ կամ երկիր մոլորակի ծովեզրերու մէկ աւազահատիկը հազիւ ներկայացնէ»:

«Ցանկալի է եւ խրախուսելի, որ իւրաքանչիւր հայ ինչ-որ ձեւով ծառայէ իր ժողովուրդին, համայնքին»:

«Պատմութեան ընթացքին լաւ պայմաններու մէջ ապրող հայերը եւ համեստ միջոցներ ունեցողները միասին նպաստեցին իրենց համայնքներուն եւ հայրենիքի կառուցման նիւթապէս եւ այլ զոհողութիւններով»:

«Ես իմ խոնարհ ու համեստ նիւթական մասնակցութենէս բացի – Թորոնթոյի իմ համայնքին, Մոնրէալի համայնքին եւ Հայ Դատին ծառայած եմ կամաւոր: Ես ոչ մէկ բացառիկ բան չեմ ըրած. ես պարզապէս ըրի այն, ինչ որ կ’ընեն շատ մը այլ հայեր»:

Ես պարզապէս կը փափաքէի հաւաքագրել արձանագրութիւնները, վաւերագրութիւնները ու դասաւորել զանոնք կանոնաւոր ձեւով՝ բաժնեկցելու ընտանիքիս անդամներուն հետ, եւ ահա այս է, որ ի վերջոյ կը հրամցնեմ հարազատներուս:

Նպատակս պարծենալ չէ իմ կերտած ձեռքբերումներուս մասին. ես պատմաբան չե՛մ, ո’չ ալ կը փորձեմ այդպիսին ըլլալ. այն ինչ որ սկսաւ որպէս կենսագրութիւն, դարձաւ տարեգրութիւն քանի մը իրադարձութիւններու, որոնք տեղի ունեցած են կեանքիս ընթացքին:

Այս գիրքը լուսանկարներու, յօդուածներու, նամակներու եւ տարբեր թերթերու կտրօններու հաւաքածոյ է, զորս արժանի  նկատած եմ պահելու եւ պահպանելու:

Այս գիրքին որոշ պատկերները ես լուսանկարած եմ, միւսները՝ վարպետ լուսանկարիչներ՝ Միհրան Զերտելեան (Եգիպտոս), Վարդան Վարդանեան եւ Մարդիկ Ապաճեան (Թորոնթօ), Հրայր (Բազէ) Խաչերեան (Մոնթրէալ), ինչպէս նաեւ ուրիշներ, որոնց անունները չեմ յիշեր:

Մանկութիւնս

Ծնած եմ 17 ապրիլ 1942 -ին: Երեք եղբայրներուս կրտսերն եմ: Մեծ եղբայրս Արթոն ծնած է  21 մայիս 1932-ին, Նուպարը ծնած է 16 ապրիլի 1938 -ին: Մենք երեքս ալ ծնած ենք Գահիրէ, Եգիպտոս: Հայրս՝ Լեւոն Բոլատեանը, ծնած է Ուրֆա, 1896-ին, եւ Եգիպտոս եկած է 1912-ին: 

Սկսինք սկիզբէն, ինչպէս կը յիշեմ եւ ինչպէս մայրս պատմած է մեզի: Ես անձնապէս չեմ տեսած իմ հօրենական մեծ հայրս՝ Յակոբ Փոլատեանը. անոր մասին միայն գիտենք, որ ծնած է Ուրֆա, 1878-ին, ամուսնացած է մեծ մօրս՝ Հռիփսիմէ Սայեանի հետ: Մենք նոյնիսկ չենք գիտեր, թէ ե՞րբ եւ ո՞ւր մահացած է ան. հաւանաբար Ուրֆա:

Յակոբն ու Հռիփսիմէ մեծ մայրիկս բախտաւորուած են երեք որդիով եւ մէկ դուստրով՝ Ներսէս – Փերուզ – Լեւոն – Տիգրան։ Ըստ Եգիպտոսի քաղաքացիութեան եւ հպատակագրութեան տոմարին՝ մեծ մայրիկս Եգիպտոս մտած է 1912-ին:

Ես կը յիշեմ մեծ մայրիկս, երբ մեզի կը դնէր մեր անկողիններուն մէջ, մեզի կը պատմէր Ուրֆայի յայտնի «Ախթար Պուտարիկի» առասպելական հեքիաթը: Կը յիշեմ նաեւ, որ ինձմէ կը խնդրէր իր կռնակի ոսկորներուն վրայ քալել..: Մեծ մայրիկս մահացաւ 18 յուլիս 1947-ին, Գահիրէ, հօրս մահէն քանի մը շաբաթ առաջ:

Մօրս կողմէ մեծ մայրս՝ Մարի Ուրֆալեանը ամուսնացած էր Յարութիւն Սայեանի հետ: Ան ծնած է  Թուրքիա, 1891-ին, եւ  մահացած Գահիրէ, 1935-էն ետք: Յարութիւնը ծնած է Ուրֆա, 1888-ին, եւ մահացած Ատանա, 1912-ին:

Չենք գիտեր թէ Գրիգոր Սայեանը եւ կինը ո՞ւր ամուսնացած են: Չենք գիտեր նոյնիսկ Մարիամի նախամուսնական մականունը. գիտենք միայն, որ Գրիգոր Սայեան ծնած է Ուրֆա, Թուրքիա, հաւանաբար 1800-ականներու կէսին կամ  վերջաւորութեան եւ մահացած է Թուրքիա, շուրջ 1915-ին:

Ծնողքս

Մայրս՝ Զարուհի Սայեանը, ծնած է 21 ապրիլ 1911-ին, Թուրքիոյ Ատանա քաղաքը: Մենք չենք գիտեր իր Եգիպտոս գալու ստոյգ թուականը, վստահօրէն 1915-էն առաջ, եւ ան փրկուած է ցեղասպանութեան արհաւիրքէն: Ան յաճախած է Գահիրէի «Bon Pasteur» դպրոցը եւ աւարտելէն յետոյ աշխատած «Bon Marche Broderie» ընկերութեան մէջ մինչեւ ամուսնանալը հօրս հետ:

Հայրս թեքնիսիէն էր Գահիրէի Eastern Tobacco ընկերութեան մէջ, նախապէս՝ Matossian ընկերութեան մէջ, Եգիպտոսի ծխախոտի մեծագոյն գործարանը: Ան նաեւ շատ լաւ պահարան շինող էր, եւ տեղին է ըսել, որ «ամէն տեսակ գործեր ընող անձ էր»: Իր ճարտար մտայղացումներուն եւ աշխատանքներուն մաս կը կազմէր արեւտուրի յարմար սառոյցի տուփը, զոր ան պատրաստած էր թաղի խորոված (քեպապ) պատրաստող խանութին սեփականատիրոջ համար։ Իր ճարտար ստեղծագործութիւններէն էր իր շինած գեղեցիկ պահարանը, ուր կը տեղաւորէինք ձեռքով-լարուող կրամոֆոնը: Այդ պահարանը մօտաւորապէս վեց ոտք բարձրութիւն ունէր, եւ եթէ մինչեւ այսօր պահուած ըլլար, այսօրուայ չափանիշներով անթիք կը համարուէր:

Հայրս եւ մայրս ամուսնացած են 7 դեկտեմբեր 1930-ին: Հայրս մահացած է օգոստոսի 4-ին: 1947-ին, ան քանի մը ամիս անկողնոյ ծառայեց, երկու ոտքերը գաճի մէջ՝ աշխատանքային դժբախտ արկածի պատճառով: Ան սահած էր թաց յատակին վրայ եւ ինկած: Շարժումի եւ մարզանքի բացակայութիւնը քանկրէն եւ երակախցում առաջացուց, որոնք իր կեանքին պատճառ դարձան. ճակատագրի մէկ հեգնանքն էր կարծես, որ ոտքերը գաճէն պիտի հանէին յաջորդ օրը…եթէ չմահանար:

Կը յիշեմ մօրս խօսքը հօրս մահէն  քանի մը վայրկեան առաջ: Ես հօրս անկողնին մէջ էի, երբ մայրս ըսաւ.- «Հրատ, տղաս, գնայ սենեակդ», բայց ես չգացի եւ նստեցայ հօրս մահճակալին կողքին դրուած բազմոցին վրայ. կարծես կը զգայի, թէ հօրս հետ ինչ-որ բան մը պիտի պատահի, եւ ես չուզեցի հեռանալ: Ես չեմ յիշեր, թէ ճիշդ երբ հայրս մահացաւ, բայց կը յիշեմ, որ ինծի դրացիներուն տունը տարին եւ հոն ալ գիշերեցի:

Ինչպէս Եգիպտոսի հայերուն մեծ մասը, մենք ալ կը պատրաստուէինք հայրենադարձելու 1947-ին, բայց հօրս մահը փոխեց մեր կեանքը։ Բոլոր մօրեղբայրներս, հօրեղբայրներս եւ միւս հարազատները, անոնցմէ ոմանք հայրենիք դարձան 1947-ին, իսկ միսները՝ 1948-ին: Այն օրերուն մենք ալ յոյս ունէինք եւ  կը հաւատայինք, որ քիչ մը ուշ մենք ալ անոնց պիտի միանանք Հայաստանի մէջ:

Ցաւօք, համաշխարհային քոլերա համաճարակին հետեւանքով  հայերը տանող ռուսական բոլոր նաւերը կանգ առին, ուստի մենք մնացինք եւ հասակ առինք Եգիպտոսի մէջ:

Օոստոս 1947-ին, հօրս մահէն յետոյ, մօրս քեռին՝ Կիրակոս Ուրֆալեանը զիս տարաւ Սուրիա, որ որոշ ժամանակով հեռու պահէ զիս տունէն։

Մենք շոգեկառքով Գահիրէէն մեկնեցանք Հալէպ՝ Երուսաղէմի ճամբով, ուր գնացքը կարճ ժամանակով կանգ առաւ, բայց մենք շոգեկառքին մէջ մնացինք: Ես բնաւ չեմ եղած Երուսաղէմ, եւ այդպէս ալ չկրցայ խաչի դաջուածք ունենալ, ինչպէս Երուսաղէմ այցելող բոլոր ուխտաւորները կ’ընեն։

Երուսաղեմէն ղոգեկառքը շարունակեց իր կանոնաւոր գնացքը դէպի Դամասկոս, իսկ հոնկէ՝ Ռաքքա, ուր մուհաֆէզին ընտանիքին տունը պիտի մնայինք։ Չեմ յիշեր, թէ որքան մնացինք անոնց տունը, հաւանաբար երեք-չորս շաբաթ։

Եգիպտոս-Սուրիա շոգեկառքի գիծը դադրեցաւ գործելէ Իսրայէլի պետութեան ստեղծումէն ետք՝ 1948-ին։

Մօրս քեռին՝ Կիրակոս Ուրֆալեանը կ’ամուսնանայ Սրբուհի Նաքաշեանի հետ։ Հոս պէտք է նշեմ, որ Կեսարիայէն փախած, ցեղասպանութեան սարսափներէն փրկուած, Նաքաշեաններու ընտանիքը թաքնուած է Ռաքքայի նշանաւոր մուհավեզին տունը։ Անոնք հոն բնակած են բաւական երկար ժամանակ՝ այնքան մը, որ մուհավեզը սիրահարի Սրբուհիին քրոջը եւ ամուսնանայ անոր հետ։ Ան իր կամքով կ’ամուսնանայ եւ կը դառնայ քանի մը տղաներու եւ մէկ աղջկայ մայր։

Ես շատ լաւ եւ յստակ կը յիշեմ Սրբուհիին քրոջը զաւակներէն մէկը՝ Ֆաթթահը, որ 1948-ին այցելեց մեզի Եգիպտոս, եւ թէ ինչպէս  հայերէն կը խօսէր, եւ այդ մէկը իմ յիշողութեանս մէջ դրոշմուած է, թէ մայրը իր զաւկին շատ լաւ հայերէն սորվեցուցած էր:

Հօրս մահէն ետք

Երէց եղբայրս Արթոն կը յաճախէր Don Bosco technical վարժարանը եւ ամռան արձակուրդներուն կ’աշխատէր մեր հօր հետ նոյն ընկերութեան մէջ: Հօրս մահէն ետք, ան դարձաւ ընտանիքին գլուխը եւ եկամուտ ապահովողը, որ բաւական մեծ պատասխանատուութիւն էր պատանի տղու մը համար:

Eastern Tobacco Company-ին շարունակեց փոխանցել հօրս աշխատավարձը, երբ հայրս տան մէջ ապաքինման իր օրերը կ’անցնէր: Հօրս մահէն ետք, անոնք Արթոյին աշխատանք տուին ընկերութեան մէջ, որու պատճառով ալ ան ստիպուած եղաւ ձգելու դպրոցը եւ նեցուկ կանգնելու մօրը եւ երկու եղբայրներուն:

Արթոն շարունակեց իր ուսումը գիշերային դպրոց յաճախելով: Արաբերէնի շատ լաւ իմացութեան շնորհիւ, գրասենեակային, հաշուապահական եւ վարչական պաշտօններու նոր առաջարկներ ստացաւ եւ ձգեց «Արեւելեան ծխախոտային ընկերութիւնը»: 1960-ականներու սկիզբը, ան դարձաւ դեղագործական միջազգային ընկերութեան մը գիտական գրասենեակի տնօրէնը:

Հօրս մահէն յետոյ, մեր ընտանիքին հին ծանօթներէն մէկը՝ այրի, մասնագիտութեամբ դեղագործ, եկաւ մեր քով ապրելու: Ան ծնած էր Պոլիս, անունը՝ Հայկ Նալճեան: Ան աշխատած է Եգիպտոսի պետական հիւանդանոցներէն մէկուն մէջ, իսկ թոշակի անցնելէ յետոյ աշխատած է Homsy ընկերութեան» մէջ, որ Գահիրէի դեղագործական ցրուիչներէն  մէկն էր։

Հայկ Նալճեանը՝ Տէտէ, ինչպէս մենք զինք անուանած էինք, երբ եկաւ մեզի հետ ապրելու, ան դարձաւ իսկական տէտէ մը մեր երեքին համար, մինչ մենք մեր իսկական տէտէներէն ոչ մէկը տեսած էինք։ Ան ինծի եւ եղբօրս՝ Նուպարին կը տանէր կենդանաբանական պարտէզ, շարժապատկերի սրահ եւ այլ վայրեր։

Ան ինծի համար խաղալիքներ կը պատրաստէր խաւաքարտէ եւ փայտի փոքրիկ կտորներէ։ Ան քաջառողջ մարդ էր. ես երբեք չեմ տեսած, որ ան որեւէ դեղ առնէ, բացի լծողականներէ եւ երբեմն-երբեմն ասփիրինէ, մինչեւ երբ յանկարծ անոր առողջութիւնը սկսաւ վատթարանալ, եւ կարճ ժամանակ մըն ալ հիւանդանոց մնաց եւ մահացաւ 80 տարեկանին՝ 1958-ին։

Տէտէ Նալճեանի քով կար զօր. Անդրանիկի ստորագրութԵամբ նամակ մը, ուր ան իր շնորհակալութիւնն ու երախտագիտութիւնը կը  յայտնէր 1920-ականներու սկիզբը Գահիրէի մէջ իրեն մատուցուած բժշկական ծառայութիւններուն համար։

Հօրս մահուան տարին, եղբայրս՝ Նուպարը կը յաճախէր Գալուստեան հայկական ազգային վարժարանը։ Ես նոյնպէս սկսայ յաճախել նոյն դպրոցը մինչեւ առաջին դասարան, երբ 1959 հոկտեմբերին, մօրս որոշումով եւ մեր շէնքի դրացի մալթական ծագում ունեցող ուսուցիչ Անթուան Քարաուանայի միջնորդութեամբ, College Patriarcal ընդունուեցայ, որ մեր տունէն քալելով կարելի էր երթալ։

Ակնթարթի մը մէջ կեանքս ու միջավայրս փոխուեցան։ Ես բաժանուեցայ իմ հայ դասընկերներէս ու ընկերներէս եւ ունեցայ նոր ընկերներ։ Շաղուիլը նոր միջավայրին հետ ինծի համար այդքան ալ դժուար չէր, քանի իմ նոր ոչ-հայ դասընկերներէս շատերը կ’ապրէին մեր մօտակայքը, եւ մենք դիւրիւթեամբ կրնայինք հանդիպիլ դպրոցական ժամերէն դուրս։ Այս դպրոցին մէջ, ես սորվեցայ արաբերէն, ֆրանսերէն եւ անգլերէն՝ բացի այլ սովորական առարկաներէ, սակայն հասակ կ’առնէի անծանօթ հայոց պատմութեան եւ լեզուին։ Ես տակաւին կրնամ խօսիլ, կարդալ եւ գրել հայերէն, բայց լեզուի, յատկապէս քերականութեան, իմ գիտելիքներս սահմանափակ են:

Կեանքը սկսաւ կայունանալ մեզի համար: Հակառակ անոր որ մենք չէինք ապրեր շքեղութեան մէջ, մենք զրկուած չէինք ապրուստի անհրաժեշտ իրերէն: Մենք միշտ չէ, որ նորաձեւ կը հագնէինք, բայց մենք լաւ կրթուած էինք, լաւ սնուած եւ պատշաճ հագած: Մենք նոյնիսկ կրնայինք խոյս տալ Գահիրէի տաք ամառներէն եւ երեք շաբաթով զով եղանակ վայելել Աղեքսանդրիոյ Սիտի Պիշրի լողափերուն վրայ՝ շնորհիւ Հայ Օգնութեան Միութեան ամառնային Կարմիր Խաչ ճամբարին:

Ես պէտք է եօթը կամ ութ տարեկան ըլլայի, երբ միացայ ՀՅԴ պատանեկան միութեան, որ նոր հորիզոններ բացաւ ինծի համար՝ վերստին ըլլալու իմ հայ ընկերներուս հետ, տարբեր ուսուցիչներէ սորվելու Հայաստանի եւ հայոց պատմութեան մասին, որոնցմէ մէկը Երուանդ Արթինեանն էր, որ կ’ապրէր նոյն թաղամասը եւ ամէն շաբաթ կէսօր, ինծի իր ինքնաշարժով կը տանէր իր երկու որդիներուն՝ Վրէժ-Արմէնին եւ Համոյին հետ դէպի Իպրահիմ Պաշա փողոցին վրայ գտնւող Նաւասարդ սրահը, որ, բացի ՀՅԴ ՀՕՄ-ի եւ Համազգային մշակութային միութեան բոլոր հասարակական ձեռնարկներուն համայնքային կեդրոնը ըլլալէ, նաեւ Գահիրէի մէջ հրատարակուող երկու հիմնական հայկական օրաթերթերէն մէկու՝ «Յուսաբեր»-ի տպագրատունն էր։

Ես երբեք չեմ կրնար մոռնալ իմ երդմնակալութեան գիշերը որպէս պատանեկան միութեան անդամ: Հետագային, երբ աւելի մեծցայ եւ աւելի լաւ ծանօթացայ կազմակերպութեան եւ անոր ղեկավարներուն, միայն այդ ատեն գիտակցեցայ եւ հասկցայ այդ երեկոյին կարեւորութիւնը եւ անոր նշանակութիւնը։ Իմ կնքահայրս Գաբրիէլ Լազեանն էր։ Արարողութիւնէն յետոյ, տիկին Հերցելիա Նաւասարդեանը զիս տարաւ ներքեւ իր ամուսնոյն՝ Վահան Նավասարդեանի՝ «Յուսաբեր» օրաթերթի գլխաւոր խմբագրին գրասենեակը։

Դէմքին լայն ժպիտով, Հերցելիան ըսաւ ամուսնոյն. «Վահան,  այսօրուայ ամենափոքր տղան է, որ կը միանայ պատանեկան շարքերուն։ Թուղթերու կոյտերու ետեւէն տեսայ գանգուր, մոխրագոյն մազերով եւ ակնոցներով ծերունի մը, որ ձեռքը մեկնեց ինծի, համբուրեց ճակատս, տուաւ իր սեղանին վրայ դրուած քաղցրաւէնիքը եւ քանի մը բառ ըսաւ, որոնք, ցաւօք, չեմ յիշեր, բայց, հաւանաբար, գովեստի խօսքեր էին։

Նաւասարդ սրահը նաեւ երեկոյեան լսարաններու եւ հասարակական այլ ձեռնարկներու վայրն էր. Կը յիշեմ, որ մայրս զիս ու եղբայրս՝ Նուպարը յաճախ կը տանէր այդ ձեռնարկներուն:

Շաբաթ օր մը, մեր վարիչը մեզի ըսաւ, թէ յաջորդ օրը մենք պիտի այցելենք համայնքային նոր կեդրոնի շինարարութեան վայրը, որ կը կոչուի «Յուսաբեր հայկական մշակութային կեդրոն»։ Յաջորդ օրը մենք գացինք եւ տեսանք շինարարները, որոնք կ’աշխատէին մեր մշակութային նոր կեդրոնին մէջ: Շէնքին կառուցումը աւարտեցաւ 1951-ին, եւ  ինչպիսի՜ շէնք էր ան՝ ութ յարկանի։

Բացման արարողութեան օրը ես ներկայ էի։ Առաջին յարկին վրայ կը գտնուէին գլխաւոր գրասենեակները եւ «Յուսաբեր» թերթի խմբագրատունը։ Երկրորդ յարկին վրայ կը գտնուէր հազար հոգինոց սրահը՝ նախատեսուած թատերական ներկայացումներու՝ արդիական բեմով եւ շարժական աթոռներով. կ’օգտագործուէր նաեւ որպէս խրախճանքի սրահ։ Երրորդ յարկը կային շարժապատկերի սրահի աթոռներ՝ շուրջ 500։ Միւս յարկերուն վրայ կը գտնուէին տարբեր կազմակերպութիւններու գրասենեակներն ու հանդիպումներու սենեակները, ինչպէս նաեւ նոր, հսկայական Փալանճեան գրադարանը, որ ունէր հազարաւոր գիրքեր։ Չորրորդ յարկին վրայ, մէկ կողմը բնակարանն էր, ուր կ’ապրէին Վահան Նաւասարդեան եւ իր կինը, իսկ միւս կողմը՝ փոքրիկ առօրեայ սենեակ մը, որ կ’օգտագործուէր տարբեր առիթներու, հանդիպումներու, փոքր երեկոյթներու համար եւ այլն:

Այնուհետեւ կը տեսնենք շէնքի ամենէն գեղեցիկ եւ ամենայայտնի մասը՝ տանիք-պարտէզը, որ կ’օգտագործուէր որպէս գարնանային եւ ամառնային հանդիպումներու եւ հանգիստի գօտի. նոյնպէս ունէր բեմ մը եւ խոհանոցային յարմարութիւններ։

Տանիքի պարտէզին կողքին կը տեսնենք երիտասարդականի վարիչ մարմինին համար նախատեսուած առանձին հանդիպումներու սենեակը եւ մեր շաբաթական հանդիպումներուն համար նախատեսուած աւելի մեծ սենեակ մը, ինչպես նաեւ հանգիստի գօտի մը՝ փինկ-փոնկի սեղանով եւ այլ խաղերով։ Շէնքին մնացած երեք յարկերը բնակարաններ էին։

1960-ականներու սկիզբը Գահիրէի արուարձաններէն՝ Հելիոփոլիս քաղաքէն գնեցին այլ հողաշերտ մը, որ դարձաւ Հ.Մ.Ը.Մ. ԱՐԱՐԱՏ Հայ Ընդհանուր Մարզական Միութեան սկաուտներու նոր տունը։ Շէնքը ունէր երկու բաժին՝  հասարակական ձեռնարկներու եւ հանդիպումներու համար սենեակներ, եւ բաց տարածութիւն՝ պասքէթպոլի եւ ամառնային ձեռնարկներու համար։

(շարունակելի)